Implementacja CSRD do polskiego systemu prawnego / Raportowanie ESG w ustawie o rachunkowości

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (UC14).

Projekt ustawy dokonuje implementacji dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD – Corporate Sustainability Reporting Directive), a także dyrektywy delegowanej KE 2023/2775 w odniesieniu do dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek lub grup.

Wdrażane przepisy stanowią kolejny krok na drodze rozwoju tzw. raportowania niefinansowego, które zostało w CSRD nazwane sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju. Zgodnie ze zmianami do ustawy o rachunkowości docelowo duże jednostki oraz mali i średni emitenci z rynku regulowanego będą raportowali informacje niezbędne do zrozumienia wpływu ich działalności na obszary środowiskowy, spraw społecznych i ładu korporacyjnego oraz do zrozumienia wpływu tych trzech obszarów na rozwój, sytuację i wyniki jednostki. W zakresie zmiany ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym wprowadza się przepisy regulujące przeprowadzanie atestacji ww. sprawozdawczości przez biegłych rewidentów. 

Co obejmuje sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju?

Definicję sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, określać będzie nowy przepis znowelizowanej ustawy o rachunkowości (art. 63r ust. 2).

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju zawiera:

1. zwięzły opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki, w tym opis:
   • odporności modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki na ryzyka związane z kwestiami zrównoważonego rozwoju,
   • szans dla jednostki związanych z kwestiami zrównoważonego rozwoju,
   • planów jednostki, w tym działań wdrażających i powiązanych z nimi planów finansowych i inwestycyjnych, służących zapewnieniu, aby model biznesowy i strategia biznesowa jednostki uwzględniały: (i) przejście na zrównoważoną gospodarkę, (ii) ograniczenie globalnego ocieplenia, (iii) osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., oraz (iv) występujące zagrożenia wynikające  z działalności jednostki związanej z węglem, ropą naftową i gazem;
   • w jaki sposób w modelu biznesowym i strategii biznesowej jednostki uwzględniono interesy zainteresowanych stron jednostki oraz wpływ jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju,
   • sposobu wdrożenia strategii jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;
2. opis określonych w czasie i ustanowionych przez jednostkę celów dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym bezwzględnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej na lata 2030 i 2050, opis postępów poczynionych przez jednostkę na rzecz osiągnięcia tych celów oraz oświadczenie, czy cele jednostki związane z czynnikami środowiskowymi opierają się na rozstrzygających dowodach naukowych;
3. opis roli kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju oraz ich wiedzy eksperckiej i umiejętności związanych z wypełnianiem tej roli lub dostęp kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę do takiej wiedzy eksperckiej i umiejętności;
4. opis polityk jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;
5. informacje o istnieniu systemów zachęt dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju oferowanych kierownikowi jednostki oraz członkom rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę;
6. opis:
   • procesu należytej staranności wdrożonego przez jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym procesu należytej staranności wdrożonego  zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,
   • najważniejszych rzeczywistych lub potencjalnych niekorzystnych skutków związanych z własnymi działaniami jednostki i jej łańcuchem wartości, w tym z jej produktami i usługami, relacjami biznesowymi i łańcuchem dostaw, działań podjętych w celu zidentyfikowania i monitorowania tych skutków, a także innych niekorzystnych skutków, które jednostka jest obowiązana zidentyfikować zgodnie z innymi przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,
   • wszelkich działań podjętych przez jednostkę w ramach procesu należytej staranności w celu zapobiegania rzeczywistym lub potencjalnym niekorzystnym skutkom, łagodzenia ich, zaradzania im lub usunięcia ich oraz wyniku tych działań;
7. opis najważniejszych ryzyk dla jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym opis głównych rodzajów zależności jednostki od tych kwestii, oraz sposobu zarządzania tymi ryzykami przez jednostkę;
8. wskaźniki odnoszące się do informacji, o których mowa w punktach 1–7 powyżej.

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju sporządza się zgodnie ze standardami sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

W przypadkach określonych w standardach sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju albo standardach sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dla małych i średnich jednostek, sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju obejmuje:

1. informacje na temat własnych operacji jednostki i jej łańcucha wartości, w tym jej produktów i usług, relacji biznesowych oraz łańcucha dostaw;
2. odniesienia do innych informacji zawartych w sprawozdaniu z działalności i dodatkowe objaśnienia dotyczące tych informacji, a także odniesienia do kwot wykazanych w rocznym sprawozdaniu finansowym i dodatkowe objaśnienia dotyczące tych kwot.

Spółki zobowiązane będą przedstawiać w sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju proces oceny istotności jaki przeprowadziły w celu zidentyfikowania informacji ujętych w tej sprawozdawczości.

Na zarządach spółek (kierowniku jednostki) spoczywać będzie obowiązek konsultacji z przedstawicielami pracowników na odpowiednim szczeblu istotnych dla pracowników spółki informacje na temat zrównoważonego rozwoju oraz sposoby ich uzyskiwania i weryfikacji. Zarządy spółek będą miały obowiązek przekazania opinii przedstawicieli pracowników członkom rady nadzorczej lub innemu organowi nadzoru, o ile jednostka taki organ posiada.

Jednostki małe i średnie, których akcje notowane są na rynkach regulowanych (np. GPW), małe instytucje kredytowe i wewnętrzne zakłady ubezpieczeń i reasekuracji mogą stosować uproszczoną sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju, która zawiera: 

1. zwięzły opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki;
2. opis polityk jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;
3. najważniejsze rzeczywiste lub potencjalne niekorzystne skutki funkcjonowania jednostki dla kwestii zrównoważonego rozwoju oraz wszelkie działania podjęte w celu zidentyfikowania i monitorowania takich rzeczywistych lub potencjalnych niekorzystnych skutków, zapobiegania im, łagodzenia ich lub usunięcia ich;
4. najważniejsze ryzyka dla jednostki w odniesieniu do kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz sposób zarządzania tymi ryzykami przez jednostkę;
5. kluczowe wskaźniki niezbędne dla ujawnienia informacji, o których mowa w punktach1–4 powyżej.

Uproszczoną sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju sporządza się zgodnie ze standardami sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dla małych i średnich jednostek.

Od kiedy powstanie obowiązek sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju?

Obowiązki sprawozdawcze będą nakładane stopniowo na poszczególne podmioty w zależności od ich wielkości i charakteru.

Obowiązek sprawozdawczy będzie następował tak samo jak w przypadku sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności, czyli w terminie trzech (3) miesięcy od dnia bilansowego (dnia kończącego poprzedni rok obrotowy).

Tym samym, przepisy nakładające obowiązek sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju będą dotyczyć:

1. po dniu 31 grudnia 2024 r. – dużych jednostek i jednostek dominujących dużej grupy (podmiotów zdefiniowanych w nowelizowanej ustawie o rachunkowości) oraz Banku Gospodarstwa Krajowego;
2. po dniu 31 grudnia 2025 r.:
   • jednostek średnich (podmiotów zdefiniowanych w nowelizowanej ustawie o rachunkowości) będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
   • jednostek małych (podmiotów zdefiniowanych w nowelizowanej ustawie o rachunkowości) będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
   • małych i niezłożonych instytucji kredytowych będących jednostką dużą albo emitentami posiadającymi status jednostki średniej bądź małej;
   • wewnętrznych zakładów ubezpieczeń bądź reasekuracji będących jednostką dużą albo emitentami posiadającymi status jednostki średniej bądź małej;
3. po dniu 31 grudnia 2027 r. – jednostek zależnych lub oddziałów podmiotów z państw trzecich.

Reasumując, spółki i inne podmioty posiadające status „jednostki dużej” muszą obowiązkowo raportować w zakresie zrównoważonego rozwoju po raz pierwszy już za 2024 r. Termin sporządzenia sprawozdania zrównoważonego rozwoju będzie w większości przypadków do 31 marca 2025 roku. Spółki publiczne (giełdowe) notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych, które nie posiadają statusu „jednostki dużej” będą obowiązkowo raportować w powyższym zakresie po raz pierwszy za 2025 r., czyli sprawozdanie będą musieli sporządzić – co do zasady – do końca marca 2026 roku. Obowiązek ten nie dotyczy spółek giełdowych notowanych na rynku NewConnect o ile spółka nie posiada statusu „jednostki dużej” w rozumieniu znowelizowanej ustawy o rachunkowości.

O standardach sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju będziemy mówić w ramach odrębnego artykułu. Do zobaczenia!