CZYM JEST CROWFUNDING W POLSCE?

Jako przedsiębiorcy, zapewne doskonale zdajecie sobie sprawę że nawet najlepsze pomysły na nowy projekt biznesowy  pozostaną ideami dopóki nie znajdą się fundusze na ich realizację. Jest wiele sposobów pozyskiwania finansowania, w tym opracowaniu pragniemy przedstawić Państwu, szczególny sposób, pozwalający na sprawdzenie pomysłu biznesowego, bowiem nikt nie podąża za ideami tak jak tłum.

CROWD → TŁUM

FUNDING → FINANSOWANIE

CROWDFUNDING CO TO JEST?

CROWDFUNDING, tłumaczony jako finansowanie społecznościowe,  jest to sposób finansowania projektów przez społeczność za pośrednictwem dostawców usług finansowania społecznościowego (platformy crowdfundingowe). Przedsiębiorca, który chce sfinansować w ten sposób swój projekt, powinien skupić się na dwóch kwestiach. Pierwszą jest  oczywiście pomysł, który ma być sfinansowany, a drugą, co jest bardzo istotne w przypadku crowdfundingu, rozpromowanie tego pomysłu i zbudowaniu wokół niego społeczność celem zebrania wymaganej sumy (w obliczeniach należy uwzględnić prowizję systemu płatności przy finansowaniu społecznościowym).  Po pozyskaniu osób zainteresowanych wsparciem projektu, platforma crowdfundingowa umożliwi im jego wsparcie jednorazowymi, małymi wpłatami.  Co istotne, platforma crowdfundingowa łączy właściciela projektu z inwestorem. Działa jako bezstronny pośrednik.

Jest wiele rodzajów crowdfundingu, można m.in. wyróżnić następujące:

1. crowdfunding dotacyjny – finansowanie filantropijne oparte na darowiznach. Finansujący dokonują wpłat na określony cel, nie otrzymując w zamian żadnego świadczenia wzajemnego (przykładem mogą być zbiórki na portalach zrzutka.pl, pomagam.pl);
2. crowdfunding oparty na nagrodach –  finansowanie – jak sama nazwa wskazuje – oparte na gratyfikacji osoby wspierającej poprzez przekazanie nagrody w zamian za przekazane wsparcie finansowe.  Wartość nagrody nie stanowi równowartości przekazanych środków pieniężnych, niemniej jednak, często rodzaj i wartość nagrody są uzależnione od poziomu wsparcia, jaki został udzielony (przykładem mogą być zbiórki na portalach  PolakPotrafi.pl, Wspieram.to);
3. crowdfunding oparty na przedsprzedaży – finansowanie oparte na pozyskiwaniu środków, w zamian za które osoby je wpłacające otrzymują dostęp do produktu lub usługi zanim trafią one do oficjalnej sprzedaży (przykładem mogą być zbiórki na portalu kickstarter.com);
4. crowdfunding pożyczkowy , zwany także dłużnym,- finansowanie oparte na pożyczkach. Osoba otrzymująca środki finansowe ma obowiązek ich zwrotu w określonym czasie wraz z odsetkami. W odróżnieniu od standardowej umowy pożyczki, w przypadku tego typu crowdfundingu jest wielu pożyczkodawców;
5. crowdfunding udziałowy, zwany także inwestycyjnym -polega na tym, że finansujący w zamian za dokonaną wpłatę finansową otrzymują w ramach świadczenia wzajemnego odpowiednią liczbę jednostek uczestnictwa w przedsiębiorstwie (spółce) beneficjenta (np. udziałów, akcji w kapitale zakładowym spółki beneficjenta). Finansujący stają się tym samym inwestorami i udziałowcami/akcjonariuszami w przedsiębiorstwie beneficjenta. Powyższe wyliczenie nie jest zamknięte, istnieją także rodzaje “hybrydowe” łączące w sobie poszczególne rodzaje.

Nasza broszura skupi się na crowdfundingu udziałowym (inwestycyjnym) i pożyczkowym (dłużnym).

REGULACJE PRAWNE

Najważniejsze akty prawne dotyczące crowdfundingu pożyczkowego i udziałowego to:

1. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (dalej: Rozporządzenie), które:
   1. kompleksowo reguluje sposób świadczenia usług finansowania społecznościowego (pożyczkowego i udziałowego);
   1. wyodrębnia crowdfunding jako niezależny sposób finansowania;
   1. wprowadza jednolity unijny standard ochrony inwestora;
   1. określa wymogi formalne działalności platform;
   1. umożliwia uczestnikom rynku crowdfundingu transgraniczną swobodę w świadczeniu usług.

Jego przepisy stosuje się od 10 listopada 2021 roku. Do 10 listopada 2023 roku obowiązywał jednak okres przejściowy.

• ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (dalej:Ustawa)
  • uzupełnia regulacje dotyczące finansowania społecznościowego zawarte w Rozporządzeniu;
  • reguluje kwestie nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) nad finansowaniem społecznościowym .

Wykaz wszystkich aktów prawnych dostępny  jest na stronie: https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/crowdfunding#

ZAKRES PODMIOTOWY

Finansowanie społecznościowe opiera się na trzech kategoriach  podmiotów: Właścicielu projektu,  dostawcy usług finansowania społecznościowego (dalej: “Dostawca usługi”)  oraz klientach/inwestorach.

Właściciel projektu – przedsiębiorca (Rozporządzenie nie ma zastosowania do konsumentów)  to potencjalny beneficjent crowdfundingu, tj. osoba, która ubiega się o finansowanie za pośrednictwem platformy finansowania społecznościowego. 

Nie powinna to być osoba karana za naruszenia krajowych przepisów prawa handlowego, prawa dotyczącego niewypłacalności, prawa dotyczącego usług finansowych, prawa dotyczącego przeciwdziałania praniu pieniędzy, prawa dotyczącego zwalczania nadużyć finansowych lub wymogów z zakresu odpowiedzialności zawodowej, ani osoba mająca siedzibę w jurysdykcji niechętnej współpracy, uznanej za taką zgodnie z odpowiednią polityką Unii, lub w państwie trzecim wysokiego ryzyka zgodnie z art. 9 ust. 2 dyrektywy (UE) 2015/849.

Inwestor – inwestorem może być każda osoba fizyczna lub prawna, która za pośrednictwem platformy finansowania społecznościowego udziela pożyczek lub nabywa zbywalne papiery wartościowe lub instrumenty dopuszczone na potrzeby finansowania społecznościowego (czyli np. udziały).
Przepisy dzielą inwestorów na dwie grupy:

1. doświadczony – jest to inwestor świadom ryzyk  związanych z inwestycjami w projekty oparte na finansowaniu społecznościowym:
   1. jest. tzw. klientem profesjonalnym (wskazani w sekcji I pkt 1, 2, 3 lub 4 załącznika II do dyrektywy 2014/65/UE) – posiada doświadczenie, wiedzę i fachowość umożliwiające podejmowanie niezależnych decyzji inwestycyjnych i właściwe ocenianie ryzyka, z którym się one wiążą. Za klienta profesjonalnego uznaje się, np. duże przedsiębiorstwa spełniające dwa z wymogów dotyczących wielkości aktywów (suma bilansowa: 20.000.000 EUR/ obrót netto: 40.000.000 EUR,/środki własne: 2.000.000 EUR);
   1.  lub każdą osobę fizyczną lub prawną, której status inwestora doświadczonego jest potwierdzony przez dostawcę usług finansowania społecznościowego zgodnie z kryteriami i procedurami określonymi w załączniku II do niniejszego rozporządzenia. Taki status przyznawany jest na wniosek składany dostawcy usług. Wniosek mogą złożyć:
      1. osoby prawne spełniające co najmniej jedno z kryteriów (środki własne w wysokości co najmniej 100 000 EUR/ obroty netto w wysokości co najmniej 2 000 000 EUR/ suma bilansowa w wysokości co najmniej 1 000 000 EUR);
      1. osoby fizyczne spełniające co najmniej dwa z kryteriów ( dochód osobisty brutto w wysokości co najmniej 60 000 EUR na rok podatkowy lub portfel instrumentów finansowych, określony jako obejmujący depozyty środków pieniężnych i aktywa finansowe, o wartości przekraczającej 100 000 EUR / inwestor pracuje lub pracował w sektorze finansowym przez co najmniej rok, prowadząc działalność profesjonalną, która wymaga wiedzy dotyczącej planowanych transakcji lub usług, lub inwestor zajmował przez co najmniej 12 miesięcy stanowisko kierownicze w osobie prawnej, o której mowa w pkt 1/ w okresie poprzedzających czterech kwartałów inwestor zawierał transakcje o znaczącej wielkości na rynkach kapitałowych z przeciętną częstotliwością 10 transakcji na kwartał);
2. niedoświadczony – jest to każdy inwestor, który nie jest inwestorem doświadczonym.

Dostawca usług – osoba prawna świadcząca usługi finansowania społecznościowego, obsługująca lub zarządzająca platformą finansowania społecznościowego (czyli publicznie dostępnym internetowym systemem informacyjnym). Dostawca usług musi mieć siedzibę w Unii Europejskiej i uzyskać odpowiednie zezwolenie na prowadzenie działalności.

Każdy potencjalny lub faktyczny inwestor lub właściciel projektu, na rzecz których dostawca świadczy lub zamierza świadczyć usługi w Rozporządzeniu i Ustawie  nazywany jest po prostu “klientem”.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY

Rozporządzenie reguluje świadczenie usług finansowania społecznego rozumianych  jako  kojarzenie inwestorów zainteresowanych finansowaniem przedsięwzięć gospodarczych z właścicielami projektów z wykorzystaniem platformy finansowania społecznościowego, obejmujące następujące działania:

1. ułatwianie udzielania pożyczek;
2. subemisję bez gwarancji przejęcia emisji (o której mowa w sekcji A pkt 7 załącznika I do dyrektywy 2014/65/UE), w odniesieniu do zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego, wystawionych przez właścicieli projektów lub spółkę celową, oraz przyjmowanie i przekazywanie zleceń klientów, o którym mowa w pkt 1 tej sekcji, w odniesieniu do tych zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego;

Najważniejsze kwestie regulowane przez Rozporządzenie i Ustawę  to:

Limit wartości oferty – w przypadku gdy górna granica łącznej wartości ofert finansowania społecznościowego przedstawionych przez właściciela projektu nie przekroczy  5.000.000 euro w okresie 12 miesięcy, brak będzie  obowiązku publikacji prospektu emisyjnego.

Zamiast prospektu właściciel projektu ma obowiązek sporządzenia arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych, który zawiera m.in.podstawowe informacje o jego biznesie ii ma umożliwić podjęcie decyzji inwestycyjnej przez osoby, które korzystają z platform finansowania społecznościowego.

Wprowadzenie środków ochrony inwestorów niedoświadczonych, m.in.:

1. Dostawcy usług finansowania społecznościowego powinni przyjmować inwestycje wyłącznie od inwestorów niedoświadczonych, którzy wyraźnie potwierdzili, że otrzymali i zrozumieli ryzyka, jakie podejmują inwestując w projekt oparty na finansowaniu społecznościowym. Ponadto przed udzieleniem potencjalnym inwestorom niedoświadczonym pełnego dostępu do inwestowania w projekty oparte na finansowaniu społecznościowym na swoich platformach finansowania społecznościowego, dostawcy usług finansowania społecznościowego oceniają, czy i które oferowane usługi finansowania społecznościowego są odpowiednie dla potencjalnych inwestorów niedoświadczonych;
   1. Aby wzmocnić ochronę inwestorów niedoświadczonych zostały wprowadzone regulacje dotyczące  okresu namysłu, w którym potencjalny inwestor niedoświadczony może wycofać ofertę inwestycyjną lub oświadczenie o wyrażeniu zainteresowania konkretną ofertą finansowania społecznościowego bez podawania powodu i bez ponoszenia kary;
   1.  Została określona maksymalna kwota, jaką inwestorzy niedoświadczeni mogą – bez dalszych środków ochrony – zainwestować w pojedynczy projekt.

Istotne ograniczenie dla spółek z o.o. – znowelizowane przepisy Kodeksu spółek handlowy – art. 182(1) k.s.h. i art. 257(1) k.s.h.  ograniczają możliwości kierowania oferty objęcia lub udziałów do nieoznaczonego adresata. Tym samym pośrednio zakazują oferowanie udziałów tych spółkach za pośrednictwem platform finansowania społecznego.

Zakaz dotyczy składania nie oznaczonym adresatom ofert:

1. objęcia nowych udziałów w spółce z o.o. (art. 2571 § 1 KSH);
2. nabycia istniejących udziałów w takiej spółce (art. 1821 § 1 KSH.

Omawiany zakaz dotyczy także promowania objęcia nowych lub nabycia istniejących udziałów w spółce z o.o. poprzez kierowanie reklam lub innych form promocji do nieoznaczonego adresata.

Za naruszenie tych zakazów grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy.

Ograniczenie to nie dotyczy spółek akcyjnych ani prostych spółek akcyjnych.